سینمای سیاسی جزو واژه های آشنایی است که اهداف سیاسی را بر سینما وارد کرده است همچنین سینمای پلیسی و جنگ نیز از جمله ژانرهایی هستند که اهداف سیاسی سفارش دهندگانشان را دنبال می کنند. در تمام این تحلیلها بخشی از سینما که عامه پسندترین و در نتیجه نافذترین گونه سینمایی است یعنی همان فیلمهای سرگرمی، خانوادگی و کارتونها و...، معمولاً بی طرف در نظر گرفته شده اند و سینمای سیاسی را محدود به فیلمهایی می کنند که پیام مستقیمی از سیاستمداران را اشاعه می دهند.

اما با دقتی فراتر از نقدهای معمول سینمایی و نگاهی به این حوزه، نه از موضع اندرون این قاب، که از جایگاهی فراتر و راهبردی تر، ما را به این مهم رهنمون می کند که سینما در همه ی گونه های خود، اغلب اهدافی راهبردی و استراتژیک را دنبال می کند که خاصه سینمای ایالات متحده در این مورد حساب شده تر و استراتژیک تر عمل می کند.

واژه "استراتژی" امروز به علم بقا تعریف شده و دانش استراتژی همه آن روش هایی است که شما به کار می برید تا بقای یک تمدن یا کشور تضمین شود. اگر با این دید نگاه کنیم سینمای استراتژیک سینمایی است که با هدف بقای یک جامعه کار می کند.

 این بقا می تواند بقای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اعتقادی و دینی یا حتی بقای ایدئولوژیک باشد که هر کدام از اینها می تواند در مفهوم سینمای استراتژیک بگنجد. سینمای امنیتی و بالاتر از آن سینمای استراتژیک سینمایی است که در بقای یک تمدن و بقای یک کشور و بقای یک جامعه، ضعف ها و آسیب ها را پوشش می دهد و متقابلاً تهدیدها را هم می شناسد و خنثی می کند، این یک بخش دفاعی است.

در رویکرد دوم، سینمایی استراتژیک است که آسیب ها و ضعف های جامعه و تمدن دشمن و حریف را می شناسد و تبدیل به تهدیدی می شود برای آن آسیب ها. شما دو نفر را در نظر بگیرید که نفر اول می خواهد به نفر دوم ضربه بزند و او را نابود کند، او اول لیستی از آسیب ها و ضعف های دومی را تهیه می کند، از طریق آن آسیب ها شروع می کند به مرور تهدید را نسبت به او اعمال می کند. او نیاز به نوشیدن آب دارد این سعی می کند از طریق مسموم کردن آب او را آلوده کند. نیاز به استنشاق هوا دارد از طریق آلوده کردن هوا او را نابود می کند. نیاز به خوردن غذا دارد، از طریق آلوده کردن مواد غذایی به او صدمه بزند. سینمای استراتژیک آسیب ها و ضعف های طرف مقابل را می شناسد و با تهدید و کنترل او اهداف خودش را پیش می برد. ریشه این نوع سینما را باید از سیصد سال پیش در ادبیات استراتژیک جستجو کرد که مبدع آن نیز انگلیسی ها بودند.

در ادامه مطلب مربوط به تهدید نرم به مقوله سینمای استراتژیک می رسیم. همان طور که گفتیم سینمای استراتژیک سینمایی است که در بقای یک تمدن و بقای یک کشور و یک جامعه، ضعف ها و آسیب ها را پوشش می دهد و متقابلاً در حالی که این ضعف ها و آسیب ها را پوشش می دهد، تهدیدها را هم خنثی می کند.
 
در اینجا به بررسی سلسله فیلمهای جیمز باند می پردازیم. این فیلمها برخلاف اینکه در ژانر جاسوسی و سینمای اطلاعاتی دسته بندی می شوند، اساساً سینمای استراتژیک هستند. از اولین کاری که در دهه 60 میلادی شروع شد تا جنگ سرد و همین امروز، درگیری ها کاملاً متناسب با وقایع بین المللی روز است که در تمام آنها تقابل سیاست شرقی و غربی به نمایش گذاشته می شود. برای مثال در (GoldenEye) چشم طلایی(1995) زمانی که شوروی فرو می پاشد، در تیتراژ فیلم زنانی را می بینیم که پتک به دست دارند"داس و چکش" نماد شوروی را متلاشی می کنند و یا در بخش دیگری مأمور 007 با یکی از تانک های تی 72 در خیابان مسکو تانک می راند.
 
آمریکا هیچگاه فکرش را هم نمی کرد که این چنین شوروی را به سخره بگیرد که با تانک روسی در خیابانهای مسکو حرکت کند و آن مجسمه نماد عقاب با بالهای گشوده روی تانک می افتد . این یعنی ختم دوران شوروی. این روند در دوران جنگ با ویتنام و تا امروز که از کاراکترهای چینی و ژاپنی در مقابل جیمز باند استفاده می شود ادامه یافته است.
 
شما اگر مجموعه کامل فیلمهای جیمز باند را بررسی کنید، اولاً نمادی که در فیلمهای جیمز باند ارائه می شود ویژگی های اساسی زندگی آمریکایی است، شامل بهره مندی حداکثری از لذات، شکست ناپذیر بودن در هر شرایطی، به گونه ای که هیچگاه شکست برای جیمز باند متصور نیست و همیشه دستی می رسد و او را نجات می دهد. همه جور ابزار و تکنولوژی در اختیار او هست و شرایط نجاتش را فراهم می سازد.
 
و نگاه سوم آمریکایی، ویژگی " کوزموپولیتیسم" (cosmopolitisme) یا "جهان وطنی" است. یعنی در این تلقی استراتژیک، القا می شود که همه کشورها و تمدن ها میدان عمل جیمز باند است و این مأمور انگلوساکسون هیچ حد و مرزی نمی شناسد و همه جای جهان جزئی از سرزمین اینها محسوب می شود و لذا در فیلمها، جیمز باند به همه جا سرک می کشد.
 
سه مشخصه ای که در تمام قسمت های جیمز باند مشترکاً وجود دارد، یکی قمار است که در تمام فیلمها، جیمز باند یک شخصیت قمار باز قهار است که در کازینوها همیشه برنده است. دیگری مشروب که حتی در بزنگاه های خاص و شرایط سخت، شاخص ترین مشروب های الکلیِ بخش های مختلف غرب(چون لوکیشن های این فیلم فرا منطقه ای و فرا تمدنی انتخاب می شوند.) در زمان مختلف، حتی وقتی در قطب عملیات می کنند یا در بیابانهای آفریقا هیچگاه مؤلفه ای به نام مشروب الکلی حذف نمی شود سوم اینکه همواره شخصیت همراه جیمز باند زنانی هستند زیباروی که تمتع جنسی را همزمان برای وی محقق می سازند. همه عوامل دنیا برای قهرمانی به نام مأمور 007 فراهم است. زنان زیبا رویی که در کنار مأمور 007 هستند عموماً مربوط به آن جوامعی هستند که او آنجا عملیات می کند، یعنی اگر زن را به عنوان نماد سرزمین و عقیده تلقی کنیم، عقاید و سرزمین ها و جوامع، پذیرای آن نرینگی آنگلوساکسون هستند.
 
منبع: برگرفته از نشریه آیینه هنر، سینمای استراتژیک، در گفتگو با دکتر حسن عباسی ،شماره 20 و21، بهار